Зүүд

Нэг түц маягийн эсвэл жижиг мухлаг дотор би байж байх юм. Тэгтэл гурван солонгос орж ирээд юм авч буй бололтой. Нэг нь хэвийн нөгөө хоёр нь одой. Би яагаад ч юм нөгөө хоёр одойгоос намхан байв. Миний уур гэнэт хүрч нэг одойг нь шуудл алгадаад авлаа. Нөгөөдөх чинь учир үл ойлгогдох янз бүрийн юм шулагнаадл, муухай царайтай гэж авах юмгүй. Ёстойл хүний оронцогнууд байв. Тэхээр нь дахиад гөвшөөд өгөв, бас нөгөө одойг нь ч цохиод орхив. Ийнхүү бөөн зодоон эхлэв. Би мухлаг дотор байсан хоёр гурван монголчуудыг уриалав. Тэд ч зодоонд ханцуй шамлан оролцов. Нэг мэдсэн би нөгөө гурвын нэг өндрийг нь барьж аваад нүдэж өгч байв. Тэрийг би толгойноос нь барьж байгаад хана мөргүүлээд, лангуу мөргүүлээд л күэй мөн урамтай байна аа. Ихэнхи иймэрхүү зүүдэнд яг зодолдох болохоор сэрчихээд байдагсан харин энэ зүүдэнд тэгсэнгүй. Улмаар зодоон цааш мухлагаас гаран гудамжинд үргэлжилэв. Арав гаруй монголчууд болсон байх бөгөөд зодоонд ялж байв. Зарим нь зугтаж буй солонгосчуудыг хөөн элдэж байв. Тэгтэл гэнэт хар сарнайн Амараа Маадай хоёр гарч ирэн бидний дундуур алхаж эхлэв. Ямарч байсан Амарааг би сайн таниж байв. Тэд ув улаан польтойтой цагаан бээлийтэй үнэн сүртэй орж ирэв. Ягаад ч юм Амараа нөгөө цагаан бээлийгээ газар унагачихсан байхыг би олоод Амараад аваачиж өгөхөөр мөн нилээд толгойлох үүрэгтэй байснаа онгирон ярихаар очив. Амараа тэнд нилээд олон хүний анхаарлын төвд орчихсон байх бөгөөд нөгөө цуг ирсэн хүн нь Маадай биш Амараагын эхнэр нь бололтой хүүхэн үглэчихсэн байж байв. Тэгэхээр нь би нөгөө цагаан бээлийг хажуугийн хүндээ өгөөд тэндээс явав. 2006 он

Метронд таарсан хоёр бүсгүй

Жирийн нэг өдөр. Бага зэрэг үүлтэй, овоо гайгүй салхитай байсан нь тэмдэглүүштэй. Үнэндээ бол сайхан санагдаж байсан. Орой болтол номын санд сууж байгаад гэртээ харихаар явдаг сурсан зам минь. Энэ амьдралыг хэн нэгэн үүлэн дээр суучихаад дээрээс минь ажигладаг бол ердөөл 8-ын тоо шиг ганцхан тод хар зам байгаа. Энэ заманд ямарч товчлол, өөрчлөлт байхгүй.

Нокаутаар ялах юм бишүү

Монгол ерөнхийлөгчийн засаглалгүй орон. Ерөнхийлөгчийн засаглалтай Америкт жилийн өмнө аль намаас хэн хэн өрсөлдөх нь тодорхой болчихсон, нам доторх сунгаа явагдаад эхэлчихдэг. Бүгд ил тод.

Төлөөс

Индивидуалын эрэн үе

Юм гэдэг голдиролоороо яваад эхлэх сайхан. 20 жилийн өмнө хийсэн ардчилсан өөрчлөлтийг одоо л мэдрэх шиг болох юм. Магнай уул нь хувьсгал хийнэ гэж байсан. Тэр нийгмийн муу муухайг үзэн ядахдаа, аргаа барахдаа хувьсгалаас өөр гарц үгүй хэмээн бодож байсан болов уу. Үнэхээр ч тийм байв.
Том улаан хөшөгний цаана маш их заваан зүйл нуугдаж байсныг одоо Бат-Үүл, Магнай, Ганбаатар зэрэг хүчтэй индивидуалууд ил гарган задалж эхлэв. Энэ нийгэм өөрөө индивидуалын нийгэм юм. Ямар нэг эрх ашиг, бүлэгт баригдаад хүмүүс дуугарч, хийж, хөдөлж чаддаггүй байжээ. Харин ардчилсан намын тусгаар гишүүд болох хүмүүс энэ өөрчлөлтийг хийж эхэллээ. Тэд бол аль нэг бүлэгт хамаарагддаггүй тусгаар хүмүүс. Энэ нь л тэднийг бодсон сансанаа зоримог хийхэд маш их тус болж байна. Магнай бол бидний нэг үе. Энэ хүнд хорон муу үг ил далд хэлж явсан хүмүүс одоо шээс нь гоожих гэж байгаа. Яагаад? Бид чинь нэг үе шүү дээ. Үе үеээ дэмж, тэмцэж буй үед нь дэм болохгүй юмаа гэхэд хорон үгээр утахгүй байх нь чухал.

1989 он

Тэр жил 1989 оны зун би 9 настай жаал хүү байлаа. Өвөөгийнх маань гүн цэнхэр Хөвсгөл нуурын эрэг дээрх нар хамба, нанжин Хатгал гэдэг хотод байв. Усан зам буюу далайн тээвэр бүхий боомт сууринд нарийн, нандин бараа таваар элбэг тул тийнхүү нэрэлдэг байж.
Үнэхээр л том хот шиг нэг дор социалист орны олон чухал бааз, үйлдвэр, обьектууд төвлөрсөн газар байх. 24 –р бааз, нефть бензин тээвэрлэдэг цисчер бааз, дамжлага бааз, зөвлөлт манай хоёроос орж гарч буй бүхийл материал баялаг дамжина, усан зам, монголын цорын ганц усан зам буюу далайн тээвэр хийдэг байгууллагууд байралдаг байв. Ийнхүү улсын хэмжээнд хотын статусыг хангахуйц олон обьектууд энд байралдаг байв. Одооч тэр манай улсын маш том эдийн засгийн хөшүүрэг болох аялал жуулчилалын цогцолбор парк гэгдэн гялалзах аж. Соёл иргэншил үргэлж их усны эрэг дагаж хөгждөг нь дэлхийн түүхээр батлагдсан зүйл. Энэ л хотод битөрсөн билээ. Аав, ээж маань ажил сургууль гээд аймгийн төв болох Мөрөнд амьдардаг байв. Харин би Хатгалд өвөөгийндөө өссөн юм.

Déjà vu (Дежа Вү) киноны тухайд

(Déjà vu -The illusion of having previously experienced
something actually being encountered for the first time.)

Хаа нэгтээ хэн нэгэн, юу ч юм нэгэн зүйл хийх бүрт тэд мэдрэх аж.

Тэртээх алсын говьд, ертөнцийн хязгаарт, соёл иргэншилийн зогсолтын цэгт эсвэл магадгүй ертөнцийн цээжинд нэгэн эртний овог амьдардаг. Эргэн тойрон элс хайрга,чимээгүй, аниргүй, амаглангийн эсвэл харангатсан балгас суурингаас өөр хөдөлгөөнгүй мэт. Энэ л газар Монгол хэмээх нэртэй хүн сүрэг, овог аймаг олон зуун жил оршин тогтонсоор.
Тэд бусдын адил чулуугаар оромж хийсэнгүй, тэд амьтаны үс ноосоор дээврээ бүтээн тэдгээр амьтадынхаа сүү, махаар голоо зогоон иржээ.
Оршин буй энэ овогт хүний зовлон яг л үндсэн хэлбэрээрээ бусдын адил байх буй за.
Уурлана, инээнэ, тэмцэнэ, бие биенээ барьж иднэ, үзэн ядна, нэгдэн нийлнэ, эргээд урвана шарвана. Энэ л хүний амьдарлын эгзэгтэй, ээдрээтэй агшинд хаа нэгтээгээс удирдах мэт эсвэл хэн нэгэн бүх ертөнцийг засварлах мэт эсвэл буцаан эргүүлэх мэт зүйл хүн бүрт мэдрэгдэх, ажиглагдах ажээ. Энэ бол хүн хэмээх амьтанд л үзэгдэн мэдрэгддэг байж болох, түүнийгээ илэрхийлэн хэлдэг болохоор тэгэж бодогддогч байж магад.
Юутай ч энэ кино маань хүний өөрийнх нь ухамсараас үл хамааран харагдан мэдрэгдэх зүйлийн(Дежа Вү) талаар илэрхийлэхийг зорьсон билээ.
Киноны гол дүр Дорж маань амьдралд юм бүхнийг оролдож мөн оролцож явсан хүн болж таарна, гэтэл түүний бага насны дүр нь түүнд байнга үзэгдэх аж.
Магадгүй хүүхдийн дүр л биднийг төөрөлдүүлэх эсвэл төөрөлдсөн бидний асуултыг нэгэн зүгт чиглүүлэх боловуу хэмээн найдана.
Энэхүү үл ойлгогдох үзэгдэл, мэдрэмжийг ойлгохын тулд бид өөрсөдрүүгээ, эд эс бүрлүүгээ, орчин ахуй, говь талын элс хайрга, мод чулууны ширхэг бүрлүү, зорилго чиглэл, зөн совин, мэдрэмж сэрэхүйлүүгээ эргэн харах хэрэгцээ, хүсэл эрмэлзэл байна гэж хэлнэм.

Бат Үүл юунд гацах вэ?

 Хариулт маш тодорхой бөгөөд товч. Энэ бол утаа. Сүүлийн үед Бат үүлийн хийж буй зүйл олны анхаарлын төвд байж ирлээ.
Ганцхан түүнийх гэж хэлэх нь арай өрөөсгөл болуу. Түүний сонгуульд авч орсон баг. Яагаад түүний баг ялалт байгуулав. Тэд ард түмний өмчийн эрхийг хүндэлсэн юм. Нэгэнт газраа хувьчилаад авсан бол тэрхүү газарт хэнч халдашгүй. Тэр тусмаа төрийн нэр барин дээрэм хийж байсан экс мээр Мөнхбаярын баг. Тэд ийм энгийн зүйлийг ойлгохгүй байж яаж улс төр хийж байваа. Яагаад байлгаад байваа? Маш том асуулт, маш том асуудал. Яагаад гэвэл тэд байсан учираас одоогийн асуудал шийдэгдээгүй үлджээ. Бат үүл одоо энэ бүхэнтэй тэмцэж эхэлж байна. Эхнээс нь шийдэж эхэллээ. Замын хөдөлгөөн гэдэг бол харьцангуй нийгмийн зүйл.

POST 7/01

Миний үзэн яддаг хархнууд

Хэрэв би өөрөө харх биш юм бол миний үзэн яддаг хүмүүс хархнууд болно. Энэ өгүүлбэрт логик байхгүй, байх ч шаардлагагүй. Би бол хөдөөний хүүхэд, энэ миний бахархал. Тийм болохоор л надад амьдарлын сайн сайхан зан чанарууд хадаглагдаж үлдсэн байдаг. Гэхдээ би одоо хотод амьдарч байна. Надад хөдөөнөөс олсон маш сайхан зан чанарууд байгаа. Үүнийгээ би алдахгүй бөгөөд алдахыг хүсэхгүй байна. Би маш их өөрчлөгдсөн. Надад онгон охиноос илүү, гүйцэт боловсорсон бүсгүйчүүд таалагддаг. Би айлд эсвэл гудамжинд архи, пиво уудаггүй. Би бар, ресторанд архи, пиво уунгаа тамхи татах дуртай. Би захаас биш үнэтэй гоёмсог дэлгүүрээс юм авч, худалдаа хийхийг оролддог. Надад хотын ганган охид таалагддаг. Гэхдээ хотын гэж нэр зүүсэн болгон биш шүү. Ер нь тэгээд юмыг ялгаж салгадаг хүмүүс л миний найз нөхөд байх ёстой. Яагаад дандаа би гэж ярих дуртай вэ. Тэхээс өөр аргагүй учир. Би маш онцлог, дахин давтагдашгүй товарищ учираас. Надад маш их хүндэтгэл үзүүлсэн хүмүүсийг би товарищ полковник гэж дууддаг. Энэ нь эргээд би тэднийг хүндэтгэж байна гэсэн үг. Би олон найзтай, мөн нэг ч найзгүй. Надад үнэт зүйл байгаа, тэр нь би өөртөө үнэнч үлдэж чадсан явдал. Та нар чадахгүй байгаа биз дээ, би сайн мэдэж байна. Наадах чинь тун хэцүү бөгөөд хэрэв үнэт зүйлээ хадгалж чадвал, ямар ч эд баялаг үүнтэй эн зэрэгцэхгүй эд дээ. Анхнаасаа логикгүй байсан биз дээ, Одоо ч логикгүй байгаа биз. Логик бол хүүхдийн тоглоом. Аавын хүүхдүүдэд тэгш хувь тавилан заяадаггүй юм. Ойлгохгүй бол хая! Сумо болоод бөхтөлцөөд үз!

Хог новшоор дүүрэн ертөнц

Бид ойр орчиноо харвал хог, новш л харагдана. Гэхдээ зам дээр хэвтэж буй хог новш биш, түүнийг хаясан хог новшийг хэлж байна. Хүнийг хүн гэж үнэлж болдоггүй юм. Хүнийг хог новш л гэж үнэлэх ёстой. Зүв зүгээр байж байхад тэдгээр хог новшийн тарьсан балаг бидний амьдралд нөлөөлж байдаг. Маш хүчтэй харлантайгаар нөлөөлдөг. Ийм нөлөөллийг тэвчихийн арга үгүй юм. Тийм болохоор л тэднийг хог новш гэж үзэн, өөрсөдөөсөө хол байлгах ёстой. Бид бусдын тарьсан балагаас л болж зовдог биз дээ. Монгол, хужа, америк, орос ялгаагүй бүгд хог новш. Үнлэмж гэж юу юм, юу ч биш. Шал дэмий мэдрэлийн өвчин. Юманд шулуун шударгаар хандахад юутай сайхан гэж санана. Энэ бол бодит хүч, боломж, гарц юм. Зайлуул энэ ч ядарсан амьтан юм даа, муу ч гэсэн хүн юм шүү гэж өөрсөдийгөө хуурах шаардлага байхгүй. Хог л бол хог, новш л бол новш. Би тиймэрхүү зүйлээс болж өөрийн амьдралдаа ширхэг секунд ч өөрчлөхгүй. Би өөрт дотноссон бүсгүйчүүдтэй үргэлж үнэн голоосоо, чин сэтгэлээсээ харьцдаг.

Deja Vu Religious Part

)

Хэн сонгогдов

Улсын их хурлын сонгууль болж өнгөрөв, ард түмэн сонголтоо хийсэн. Энхбаяр гэж хүний нэр нөлөөгөөр 11 гишүүн их хуралд сонгогдов. Эдгээр хүмүүс дотор энэ хүний нөлөөгүйгээр гараад ирэх хүн байгаагүй. Тэр бол гашуун үнэн. Зарим нэгт нь аз шовойсон гэж хэлж болох. Яагаад гэхээр тойрогт нэр дэвшээгүй, тиймээс л азтай байна. Өмнө нь эрэмблэгдсэн дөвөн хүн жагсаалаас хасагдсан. Эдгээр бүх үйл явдалууд тэдэнд аз авчирсан. Энхбаяр баривчлагдсан, өлсөглөн заралсан, жагсаалтаас хасагдсан..... гэх мэтээр сонгуулийн тактикийн хувьд эрх баригчид маш их алдаанууд хийжээ. Түүнээс биш их дэндлээ л гэхэд гурван хүн гарах байв. Одоо яая гэхэв,тэднийг азтай байлаа гээд тэдний дээрээс харж ярина гэсэн үг биш. Сүүлийн үед Нямдорж тэр нь тийм энэ нь имй гэж их ярих болсон. Ард түмний сонголтыг аваад ирсэн улсын их хурлын гишүүнд хэнч, ямар ч субьект тийнхүү дээрэнгүй хандах эрх байхгүй. Ер нь Монгол улсын аливаа иргэнд альч салбарт тиймэрхүү байдлаар хандах эрхгүй. Нэгдсэн үндэсний байгууллагын хүний эрхийн гэрээнд Монгол улс гарын үсэг зураад дагаж мөрдөж байгаа. Тэд уул нь МАНАН г арилгана гэж байсан биз дээ? Яагаад МАНАН дотор орчихов. Энэ чинь л улс төр шүү дэ гэж зарим нэг нь цэцэрхэх байх, үгүй шүү! Энхбаяр чинь шоронд хатаж байхад та нар сайдын суудалд тухлах ёс зүйн эрх байхгүй. Ард түмэн харж байгаа, харж байгаа шүү!

Баривчилгаа

Монголын төр гэж яг хэн болон юуг, ямар субьект эсвэл обьектийг хэлнэ вэ. Бүхийл баривчилгаанд төрийн нэрийн өмнөөс гэсэн ганцхан халхавч байдаг. Тэрхүү төрийг нь цааш үргэлжлүүлэн хөөгөөд судлаад ирхэд хэн нэгэн эсвэл хэсэг бүлэг итгээдүүд л байдаг. Энэ жишиг ялангуя хуучин МАХН ын үед бол илүү ихээр хийгддэг байсан зүйл. Эхэндээ ийм баривчилгааг хэлмэгдүүлэлт гэж үздэг байв. Сүүлийн үед иймэрхүү баривчилгааг улс төрийн зорилготой гэх мэт зөөлрүүлсэн маягтай хэлдэг болж дээ. Хүмүүсийг баривчилдаг л байсан ганц нэгээр нь эсвэл хэд гураваар нь. Казиногийн хэргээр хүмүүс бүүр ял авсан. Дараа нь цагаадсан. Одоо зарим нь нилээд өндөр албанд очсон байгаа. Тухайн үед л гэхээс биш одоо бол тиймэрхүү лобби ч бүүр ил болсон, идэвхитэй болсон. Хэлмэгдүүлэлт гэнүү, улс төрийн зорилготой баривчилгаа гэнүү хувь хүний асуудал. Их хурлын гишүүнийг онгоцны буудал дээрээс чирсээр байгаад гаргаж ирээд намынх нь байрны урдаас баривчилж байсан. Тусгайгийн гэсэн нэртэй, үнэмлэхтэй хүмүүс байсан, энгийн хувцастай. Бас л улс төрийн зорилготой баривчилгаа. Долдугаар сарын нэгэн, ард түмэн ардчилсан намд саналаа өгсөн. Ард түмэн гэж нийслэлийн иргэд л юм даа, сонгогчидын тал хувь нь гэж хэлж болно. Гэтэл сонгуулийн дүн эцэслэн гараагүй байхад л МАХН ялсан гэсэн мэдээлэл цацаж эхэлсэн. Үүнд дургүйцсэн иргэд сонгуульд санал өгсөн намынхаа байрны үүдэнд цугалж эхэлсэн. Шөнөжингөө жагссан даа, ийгл ч сайн нэвтрүүлсэн байх. Маргааш нь 7 сарын нэгэнд бүр их хүн цугалсан.

Namiraa

Улс төр бол үнэн биш

Үнэн гэж юуг хэлнэ вэ, 1+1=2, энэ бол үнэн, хөдлөшгүй, гэхдээ номон дээрх. Улс төрд бол 1+1=100 эсвэл 1000 ч байж болно. Зөвхөн хэн нэмээд байна вэ гэдэг л чухал. Үнэн зүйл ихэнхдээ номон дээр байдаг. Номон дээр улс төрчидийг ард түмний сайн сайхны төлөө сонгогдсон хүмүүс гэж нэрэлдэг. Харин бодит байдалд тэд зөвхөн өөрсдийн сайн сайхны төлөө хүмүүс. Буруутгаад байх шаардлага ч бараг байхгүй. Зарим номон дээр хувь хүн өөрийн сайн сайхны төлөө хийж буй зүйлийг зөвтөгдөг. Зарим дээр бол бүр хувийн ашиг сонирхолын төлөө бусдыг дарангуйлахыг ч зөвтөгдөг. Үнэнийг хэн хаанаас яаж харж байгаа нь л чухал. Ерөнхийдөө төстэй, ижил хэлбэрээр хараад ирэхлээр нэг бүлэг болоод байна. Нам гэж ойлгож болно. Гэхдээ тэд үргэлжижилээр харах албагүй. Шал өөрөөр ч харж магадгүй. Яагаад гэвэл эд эс бүр нь хувь хүмүүс шүү дээ. Тэгэхлээр үнэн гэж үзэж байгаа зүйл бол бөөрөнхий, эрээн цоохор том юм байна. Агууламж нь маш том. Тэр бөмбөлөгийн тухай, тал талаас нь харж буй хүмүүс шал өөр өөрөөр хэлнэ. Тэхээр улс төр гэдэг бол үнэний тухай ойлголт бараг биш. Үнэнийг сонсоход сайхан, яагаад гэвэл үнэн учираас. Хархад үзэсгэлэнтэй, бичхэд урамтай. Хэлхэд бас урамтай, магтуулаал, шударга хүн гэх мэтээр... гэхдээл улс төрөөс ангид, бодит байдлаас бүр хол тасарсан. Ийм л байгаа манай нийгэмд. Бодит байдал гэдэг бол маш цөөнхөд хамааралтай, нарийн ширийн зүйл. Хоёр хүн нударгандаа юу гэж тохирсоныг тэр хоёроос өөр хүн мэдэхгүйтээл ижил. Энэ бол улс төр, үүнд номон дээр бичсэн нийтлэг ойлголт огтоос хамаагүй болж таарч байна, харамсалтай нь.

Үүл мананг зүсэгчид

Хүмүүс эхлээд боловсоролтой болох ёстой. Тэд жинхэнэ ард түмний засаглал гэж ямар зүйл байдаг талаар анхны мэдэгдэхүүнтэй болох ёстой. Ядаж тийм системд нэг жил амьдараад, хоолыг нь идээд, усыг нь ууж ёсыг нь дагаад, үзээд мэдрээд ирэх хэрэгтэй. Хэдэн жил тэтгэлгээр сураад ч юмуу эсвэл томилолтоор яваад юу ч ойлгохгүй. Яг өнөөдөр идэх хоолоо энэ нийгэмд ( гадаадад, баруунд, америкд, солонгосд европд гэсэн үг) яаж олох ёстой юм бэ гэдгийг яс махандаа хүртэл ойлогсон хүмүүсийг хэлж байна. Гэхдээ хар ажилд үхтэлээ нухлуулсан хүмүүсийг хэлээгүй байна. Тэд харамсалтай нь хүлцэнгүй болсон байдаг эсвэл маш их хорсол тээсэн хүн болдог. Ямарч байсан үнэлэмжээ гээгээгүй, нөхцөл байдалд дүгнэлт хийгээд ирсэн, ойлгох гээд оролдоод ирсэн хүмүүс юм. Энэ хүмүүс л нэгдэж нийлж байж Монголыг өөрчлөхийн тулд зүтгэх ёстой. Түүнээс биш монголын дээд сургуульд сурсан болж, нэг диплом өвөртөлчөөд, төрийн байгууллагад ажиллаж ирсэн, цалингаас цалингийн хооронд тэжээвэр гахай шиг амьдарч ирсэн хүмүүс бол дэмий дээ дэмий. Тэдний эх орон ард түмний төлөө хийдэг юм гэж юуч байхгүй. Хэдэн тэндер яаж олох вэ л гэсэн хүмүүс байгаа, гайгүй нь шүү дээ. Бусад нь бол зүгээр л хонь мэт ноомой амьтад юм. Эх орон гэж юу вэ, ямар их өмөөрч явлаа даа гадаадад ( монгол гэсэн нэрийг), буцаад ирхэд чинь яаж чамруу нулимлаа даа, ийм л байдаг. Яагаад нулимав, яагаад зохицсонгүй вэ. Өөрчлөх хэрэгтэй, буцаад ирхэд чинь тэврээд авдаг эх оронтой болоё. Гадаадад амьдарч буй залуучуудаа, нэгдье. Ирсэн залуучууд нь өөрчлөхийн тулд тэмцье. Дагаж хөвөхөө больё. 7/1 бол хувьсгал хийх гэж байсан оролдлого, маш хүнд тэмцэл. Гэвч боловсролгүй нийгмийн доод давхаргаас хэтэрхий олон төлөөлөл байсан тул харамсалтай зүйл болов. Харин одоо нийгмийн боловсролтой элит( зөвхөн боловсролтой гэдэг утгаар ), эх оронч хэсэг, ялангуяа гадааадад явж юм үзэж нүд тайлсан, заавал сургуульд сурсан хүмүүс биш, ажил хийж байсан хүмүүс нэгдээд монголыг өөрчлөхийн төлөө тэмцэх цаг болсон.