Тайлал болон зангилааг эрж хайх шаардлаггүй

-Сайн байна уу. Та ямар шалтгаанаар “Сэтгэлийн зам” гэдэг киногоо хийсэн бэ?

-Сайн байна уу. Би энэ “Сэтгэлийн зам” гэдэг киног өөрийн амьдралд тохиолдсон үйл явдалыг тунгааж байж хийх санаа төрсөн. Энэ кино хэдийгээр эх, хүүхэд хоёрын тухай юм шиг кино боловч гол дүрийн залуугийн амьдралын замыг л харуулаад байгаа юм.
-Би үзсэн л дээ. Тэгэхээр үндсэндээ үзэгчид өөрсдийн амьдралын туршлага болоод нас хүйсээс хамаарч ялгаатайгаар тунгаах бодролыг тэд нарт өөрсдөд нь орхиж байгаа юм байна шүү дээ. Хүн юу ч гэж бодож болох нь байна, тийм үү. Тэрнээс биш ямар нэгэн үйлдлийг эхнээс дуустал эсвэл тайллыг хүлээх ёстой юм болуу?
-Тайлал болон зангилааг эрж хайх шаардлаггүйгээр л хийгдсэн гэж ойлгож болно. Бүх юмыг тайлбарлана гэдэг бол өөрөө үзэгчдэд ямар нэгэн байдлаар юмыг бэлдэж өгөөд байна гэсэн үг. Тийм бэлэн дүгнэлт болон тайлал, үйл явдлын агуу гоё явц, уярал, агуу гоё зураглал ч гэдэг юм уу тийм зүйл энэ киноноос олж харахгүй.
-За тэгвэл энэ кино яг ямар төрлийн кино вэ? Баримтат кино гэх үү, эсвэл уран сайханы кино руу орох уу?
-Баримтат кино гэхэд бас хэцүү. Уран сайхны сэтгэлгээний өгүүлэмж бүхий илэрхийлэл юм даа.
Тэгвэл өнөөдөр үзэгчид сэтгэлгээний киног хүлээж авах чадвар гэдэг юм уу, хөгжил хэр байна? Үзэгчид өөрдсөө бэлтгэгдэж чадсан уу?
-За үзэгчдийн хувьд хүнд цохилт болно. Дэлхийн хэмжээнд ч энэ төрлийн кино маш ховор. Тусгай кино сонирходог үзэгчдийн хувьд энэ бол байж болох юм аа гэсэн сэтгэгдэл үлдээх боловуу, бүр инээд нь хүрээд, нулимс нь гараад, хөл дээрээ дэвсэх шахуу үйл явдал ч болж магадгүй. Харин энгийн үзэгчдийн хувьд энэ кино яагаад гэсэн асуултыг гаргаж ирэхээс илүү, ямар ядаргаатай юм гэсэн асуудлыг өдөөж магадгүй. Энэ нь үзэгчид юмыг тайлбарлуулаад, үйл явдлыг төгсгөөд сурчихсан байдагтай холбоотой.
-Монгол үзэгчдийн хүлээж авах чадвар, түвшин арай болоогүй байна гэж та хэлэх гээд байна уу?

-Монголын үзэгчид гэхээсээ илүү би дэлхийн үзэгчид гэж шууд хэлнэ. Дэлхийн үзэгчид угаасаа иймэрхүү бэлэнчлэх систем рүү орчихсон. Цөөхөн хэдэн найруулагчдийн кино тэгэж тайлбарладаггүй. Энэ тал дээр бол үзэх харах юм маш цөөхөн байдаг.

-Сэтгэлгээний гэхээр найруулагчийн өөрийнх нь бодож байгаа, төсөөлж байгаа тэр төсөөлөл илүү чухал үүрэгтэй юу? Нийгмийн эмзэг, болж бүтэхгүй байгаа сэдэврүү өнгийх тусам илүү тэр нь төсөөллийн илүү сэтгэлгээний кино болох уу гэж би асуумаар байна л даа.

-Сэтгэлгээний кино бол илүү найруулагчийнх байдаг. Хүн сэтгэхдээ, гүн гүнзгий бодохдоо дээд ухамсарын зүйлсийг бодож эхэлдэг л дээ. Өөрөөр хэлбэл хүний оршин байгаа нь ямар учиртай юм гэж бодохоос

Үүл дусал сандал...

 Үүл дусал сандал...

Үүл салхи ус -Дусал, зам дагуу урсах ус кино гараад удаагүй байна. Жилийн өмнө эхний хэсэг буюу үүл салхи усыг хийсэн. Дараах хэсэг нь дусал, зам дагуу урсах ус. Дөнгөж сарын өмнө хийгдэж дууссан. Нийлээд 73 минутын тайтгарал, тусгаарлал, бодрол, мэдрэхүй, сэрэхүй, догдлол. Өөрийхөө хийсэн юмыг магтаад байх нь зохимжтой бус гэх л байх. Гүй одоо бараг л өөрөө үзэх дуртай хэв маягаар хийчихээр тэгдэг л юм байна. Өдийг хүртэл үзсэн үзэгчидээс муу үг сонссонгүй. Мэдээж дотороо муу үг бодож хэлэхийг хүсэвч хэлээ хазаад өнгөрч байгаа хүн олон байх. Энэ кино бол жинхэнэ голдоо шидчээд тал талаас нь авч үзэх ёстой кино юм. Монголд ийм төрлийн нэг ч кино байхгүй.

Сүүлийн үед яригдаад байгаа сэр сэр, баавгай хоёр ч энэ киноны сэтгэлгээний үзүүрт дөхөхгүй. Гэхдээ тэд өөрсдийн дүрэмээр явж буй кинонууд. Хэн нэгэн улс төрийн үзэг балны эрдэмд мэрэгшисэн хүмүүст шүүмжлэгдэн алга болох кинонууд биш болуу л гэж бодож байна. Цаг хугацаа л харуулна. Дахин дахин үзэх сэдэл төрж байна у. Энэ л хамгийн гол шалгуур шүү дэ кинонд. Сайн киног, гоё киног хүн дахиад л үзмээр болдог юм. Нэг хэсэг хугацааны дараа дахиад л үзнэ. Энэ мэтээр цаг хугацааны явцад кино өөрийгөө харуулна.

Зүгээр л ахуйн чанартай хэрүүл уруул, асуудал.

Эсэргээр үүл салхи ус дусалыг хүмүүс дахин үзэж эхэлж байна. Залуус гайхаж байна. Зарим нь дургүйцэж ийм зүйлийг арай ч кино гэхгүй байхаа хэмээн уламжлалт харцандаа захирагдан бухимдах аж. Тэдний буруу биш залуу хэрнээ өтөлсөн, ужигарсан сэтгэлгээ, хүлээн авагчтай байгаагийн тод илрэл. 5ди 6ди 70ди 80ди хэмжээст хөгжим мэдрэхүй сэрэмж явж байхад, шугамын радионы пажигнасан дуу шиг юм, шугаман тайлбар нэхээд байж болохгүй.

Үүл салхи ус-Дусал, зам дагуу урсах ус бол шинэ үеийн сэтгэлгээний кино, энэ нь залууст зориулсан кино гэсэн үг огт биш, бүүр юм үзэж, юуг ч хүлээж авах чадвартай зоригтнуудад зориулсан кино ч байж болох. Face the music төрлийн хүмүүст. Энэ кинонд маш их далд утга мессэж бий. Сцэн бүрт, тэрийг олж нээх, цаашлаад өөрийн тайлбар утга санааг шингээж тайлбарлах эрх ч байгаа гэдэгийг санах хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл зохиолч найруулагчийн ягшмал утга, дараалал энэ кинонд байхгүй бөгөөд киног үзэх явцад үзэгч өөрийн ертөнцдөө нэвтэрч миний амьдралд тохиолдсон ийм философи энэ кинонд ингэж гарсан гэж дүгнэх үед. Найруулагчийн зүгээс таны зөв л гэж хэлэх юм.

Монголын кино ба сэр сэр салхи хэмээх мунхаграл

Энэ кино хэрхэн хийгдэв, хүн бүхэн магтаад байх тийм сүрхий кино мөнүү? Миний харж байгаагаар нөгөө шалдан хааны онигоо шиг л юм болоод  байнуу даа хөөрхий. Мөн Дэмбэрэл хөөрхий юм үзээгүй юм болохоор баярлаадл байнлээ гэдэг шиг. Туршлагагүй жүжигчидийг байгаа байдлаараа зогс гэдэг юм, тэхээр хаяа нэг муухан ингээд зогсвол болоо. Ингээд жүжиглэлт болоод тэр нь шагнал авчуул сайн жүжигчин төрчихүү айн? Нэг медиа компани энэ тэндээс баахан мөнгө аваад, соёлын яамнаас хүртэл мөнгө авсан бна билээ, Зээ гэж кино зохиол 150 сая. Тэгээд дөнгөж сургууль төгссөн охиноор кино найруулуулсан гэж нэр зүүхээр Монголын урдаа барьдаг шинэ залуу найруулагч гараал ирэхүү. Ийм үлгэрээ Канн болон Венецийн жуулчидад л ярьж өгүүл зохилтой. Би бол үнэмшихгүй. Ингээл ийм худ худ үлгэрүүд ар араасаа хөврөөл, тэрэнд нь үнэмшээл. Ёстой мундаг кино болсон байнлээ гээл хэдэн кино шүүмж бичдэг ухааны нөхдүүд магтах ухаанаа олж ядан уянгалах нь сэр сэр биш унт унт гэж л сонсдох юм даа. Тэд жинхэнээсээ шүүмжлэлт сэтгэлгээр хандсан уу, энэ нэг л тиймэрхүү л кино байна даа гэж бодсон боловч хэлж чадахгүй байна уу. Хэлвэл тэнэг ээ мэдэгдчих вий гэж айвуу. 

Монголын нэг асуудал шашины мунхаграл, мухар сүсэг. Шашин муу гэж хэлээгүй, түүнийг дагсан мухар сүсэгийг хэлэв. Энэ сэдэв, энэ талаар бүр зохиол бичиж, кино хиймээргүй болтолоо живж байх энэ цагт, бас нэг бөөгийн кино дахиал мунхар мунхар гэж сонсогдохгүй л байнуу. 

Соёлын яам, мунхаруулагын яам болох гээд л эхний бүтээлүүдээ дэлгэн үзүүлж буй бололтой. Эндээс юм олж долоодог сайчууд, энэ талаар юу ч хэлж чаддаггүй бөгөөд ганц гаргасан бүтээл нь европын нэртэй кино наадмын хүүхдийн барилдаанд үзүүрлэчихлээ хэмээн хөөрцөглөх нь, томчуудын барилдаанд шөвгөрлөө гэж сурталдах нь гунигтай. Бөх ярьмааргүй бна. 

Дэмбэрэлийн зовлон. Европоор явж байгаад ганц юм зулгаагаад ороод ирүүл, Монголчуудад юу ч гэсэн тэд аая лаг юмаа л гэнэ, ингээл гараад ирдэг юм. Хэмээх гунигтай бөгөөд ичгүүргүй зан. Сүүлийн үеийн юм үзүүл үзсэн, нээгдүүл нээгдсэн байх ёстой хүүхдүүд хүртэл энэ зовлонгоос ангижирч чадахгүй байна гэхээр бас л хэцүү шүү. Эээ үхсэн суга л юм байшдээ гэж чадахгүй, улайран өмөөрч хамгаалан, анхнаасаа гоё гэцэндээ бантан байгаа царай нь Мунхаглалын яам ажилаа сайн хийж байгаа ч юм билүү гэж бодохоор. Хөндлөнгөөс харж шүүмж бичих, манай юм, миний найзын юм, манай ахын юм гэлгүй харж үзэж бодож бичих. Тэс хөндлөн үзэгчийн нүдээр харж бичүүл. Өөрөөр хэлбэл манайд хийж байгаа нь л энэ юм чинь гэж бичүүл наад чинь шүүмж биш. Нөгөө талд мэдээж Монголоос ирсэн нь л энэ юм чинь хоосон буцаагаад яахав гэх хандлага ч байдаг талтай. Зарим улсаас 200 кино очдог газар шүү дэ.  

Би уг сэр сэр гэх боловч унт унт гэчихсэн юм биш биз дээ хэмээх киноны эхний 20-30 минутыг үзээд цааш үзээгүй. Үнэмшил төрөөгүй, уг киноны найруулагч нь хэн нь гэдэг тодорхойгүй. Түрүүнээс хойш хэлээд байгаа папет найруулагч юм бишүү гэсэн бодол. Бямбаа Ариунаа гэсэн хүмүүсийн сүүдрээс гараагүй хүн яаж хэрхэн киног өөр дээрээ бүтэн овоглож явах вэ? Одоо Монголд үйлчилж байгаа хууль ч гэдийму нэг тийм ёсорхолоор бол холивүүд шиг гоц авяастан төрхөд түүнийг нэг л өдөр шууд дээш нь алга эргүүлэх мэт шидчихдэггүйл байхгүй юу. Би энэ яваад байгаа Ёсорхолын зах зухыг мэдээд байгаа болохоор л таамаг төдий. Үнэхээр эсэргээр бол хичнээн муу кино байсанч дуустал үзээд уучлал эрэхэд бэлэн. Эхний 20 минут сонирхол татаагүй л юм да. Сайн киноны хувьд 20 бүү хэл 5-10 дотор л салахын аргагүй болгодог л зүйл. Үзэгчийн хувьд.

Кино шүүмжилнэ гэдэг чинь илсэн долоосон байна гэж юу бдийн. Урсан, тасдан хаясан бдаг бхгүй юу. Гэхдээ үндэсээр нь, найруулагчаа ч сайн мэдэж амжаагүй байж, тэр хүний киног яаж шүүмжлэх юм бэ? Ялангуяа ийм зохиогчийн төрлийн киног. Үнэндээ шог нь найруулагчаа мэднэ гэдэг нь тухайн хүний өмнөх бүтээлтэй танилцах биш, бүүр балай асуудал нь энэ найруулагч нь яг жинхэнэ найруулагч нь юмуу эсвэл папет юмуу гэж асуух гээд байгаа явдал!

Монгол гэж кино үзэв

Кино бүхэлдээ манжын дарлал, Монголчууд дарлуулж байсан хэмээх соц үеийн үзэл нэвт шингэсэн байна. Гэтэл манжууд яг үнэндээ Монголчуудыг дарлаж байснуу эсвэл резервэлж байснуу гэдэг маргаантай.

Ноёд манжын хаанд 1 лан мөнгө өргөвөл, манжын хаан 3 болгож өгдөг, кинон дээрч тэгж гарна. 

Монгол ноёдод л учир бий, өөрөөр хэлбэл Монголчуудад өөрсдөд нь буруу бий. Сайн эр гэдэг дээр ч мөн л ижил хүний адуу мал дээрэмдэнэ, тэгээд үрэн таран хийнэ. Энэ бүгд бүгд хуучинсаг феодализм социализм ийн үеийн сэтгэлгээнээсээ одоо болтол Монголчууд салаагүй гуниг царайлаад явж байгаагийн хамгийн тод жишээ. 

Тэгээд одоо ийм юм, ийм өгүүлэмжийг үзээд магтан дуулаад байгаа нь хөөрхийлтэй. 

Зэрлэг балмад байдал, монголчууд зэрлэг балмадаараа дэлхийн түүхэнд хэнийг ч урдаа оруулахгүй, манжууд ч сүүлд гарч ирсэн дүү нар нь болохоор ах нарынхаа шийрийг хатаана. Гэвч тэд илүү нарийн аргатай учир манжлах гэх мэт үг бдаг бололтой.

Одоо тэгээд энэ соёлт ертөнцөд тийм зүйлээрээ бахархах бус улам жигшиж явуул зохилтой. 

Германчууд гитлерийн тухай кино дахин дахин хийхгүйл бгаа биз дээ, бүүр ичдэг юм шиг бналээшдэ. Тэр талаараа ярих дургүй.

Холливүүд хүчирхийлэл түгээдэгшдэ нтр гэх л байх, тийм зүйлийг урлагтай шалтгаантай үзүүлдэг юмаа. 

Баналный баналный аллага нтр бол одоо монгол кинонуудыг үзэгчидээс нь улам л холдуулна байх даа, гадаадруу нтр бол бүрч нэмэргүй. 

Зарим нэг үг хэллэг, жүжигчидийн байдал сайн байлаа. Тааварлаж болохуйц, шугаман үйл явдалтай. Зарим тохиолдолд залхаасан. Сэтгэлгээ алга. Үзсэнээс хойш баналны хэдэн дүрслэл нь үлдсэнээс бус бодогдуулах юуч алга. 

Энэ киног үзээд ойрд ийм сайн хийсэн кино алга гээд байхын, гүэ одоо тэгээд ямар кино хийгээд үүзээд бгаан бээ.

Кино зохиол яруу найраг зураг

Хэдэн жил кино хийх гэж балайрч,, явахдаа зарим зүйлийг олж мэдэх ч гэдиймуу, өөрийн хэмжээнд дүгнэлтэнд хүрсэн байх юм. 

Зохиол бол тийм ч чухал биш, киночид муу кино хийчээд зохиол муу гэдэг, тэр бол шал худлаа. Кино зохиол буюу вишин чинь үнэндээ нойл хог бгаа учир хогийн кинонууд чинь гарч дуусахгүйл бна. За болий тэдний тухай ярина гэдэг бол үнэндээ л дэмий хэрэг биз, сингл лэдис, зура мура цурам, үргээлэг дуусашгүй бөгөөд үзэшгүй. Ийм кино хийхээр үзээд баясаад байдаг эргүү масс /энэ массын ихэнхи нь залуус хүүхдүүд/ бдаг нь энэ нийгмийн хамгийн хогийн дүр төрх. Дунд болон ахмад үе үзэх л бх лдаа, гэхдээ тийм соёл мэддэг ч үгүй таг оркууд. Мэдээж эднүүсийн кинонд дургүй хэсэг аажимаар үүсээд аль эрт тогтчихсон, нөгөө хэдэн балайгийн кино, драмын хэд, инээдмийн түцийн хэдийн кино гэх мэтээр, мэдээж эргүү биш бол тэр хэд өөрсдөө хардаг л байх, гэвч зөрүүдэлсээр тэнэгтсээр төгсөшгүй.   

Зохиол, яруу найраг, энэ бол тэс өөр зүйл, уран зураг ч гэхиймуу... Дээр өгүүлсэн мунхаг масс ихэнхийг бүрдүүлж байгаа үед яахавдээл зохиолчид гэх хүмүүс нэрд гарна,  /Молорэрдэнийн соц нийгмийг магтан дуулдагт дургүй/ гэвч Молорэрдэнэ хэлсэн байдаг шүгдэн мүгдэн, улаан ногоон нүдэн, нтр гээл ийм юм уншаад бгаа хүмүүстэй юу ярихав гэж. Тэгээд тэднийхээ зохиол шүлэгийг нь учиргүй уншина баясана. Тэгээд заримаар нь кино хийж үзнэ, хэвтрийн хүн, Бямба найруулагчийн Хүсэл Шунал сайн, ярих юм байхгүй. Гэвч хэвтрийн  хүн бол фэйл. Яагаад Бямба ийг яриад байна вэ гэхээр Монголд кино хийх гээд яваад байгаа хүн гэж ойлгоод байгаа. /Сэнгэдорж нтр бол массдаа л болчихно, /. Гэвч нөгөө инээдмийн түцийн Доржсүрэн шиг болчуул хэрэг алга. Эхнэрээ дагуулаал, араасаа хэдэн фэн хүүхдүүдээ хөтөлцөн.  Нэг наадам зохиогоод байдаг жил бүр, өөрсдөө л шүүгээд байдаг, дая хард фэнүүд нь үгнээс нь зөрдөггүй байж тун магадгүй.  

Зохиол, Лхагвасүрэн, Урианхай, Жигжидсүрэн гэх мэт хүмүүсийн гаргасан байдаг байхаа нэг үзээл дахиж үзмээргүй болдог дисгастин гурван кино нтр бдаг. Бүлээн нурам нтр. Эндээс юу хэлэх гээд байна вэ гэхээр зохиол яруу найраг нтр яахвээ, тэд өөрсдийн орчинтой, өөрсдийн шаналалтай, кино өөр. Кино хийж сурах гэж байгаа бол зохиол бүү унш. Зохиолтой бүү харьцуул, яруу найрагтай бүү зүйрлүүл. Зохиол бол амархан, яруу найраг уу, хэхэ, уран зураг, хөгжим гэх мэтээр ...., Кино л энэ бүгдийг, бүгдийг өөртөө агуулж чадах тул хамгийн хүнд нь. Цаашлаад хууль улс төр эдийн засаг бизнес түүх техник инженерин гээл явж өгнө.  Гэтэл зохиол зохиол бас дахин зохиол нтр гэсэн марксизм ленинизмийн үеийн зүйл ярих нь утгагүй.  Энэ үеийн сэтгэлгээ өөр, тэд алтан үе нтр гэсэн нэр зарим нэг хэсэг хүмүүст өгч байснаа өөрсдөө тэдний шавь, хүүхдүүд нь болчиж байгаам. Тэд энд тэнд хэдэн сургууль дээр даам гарцан, суис, кудс өшөө юу байдийн мэдкү, хамгийн хоцрогдмол хуучны арга барилаар буюу багш бол шавь нарынхаа мөнхийн багш, амьдралыг нь тэтгэгч, хоолтой нь залгуулагч, жинхэнэ феодалын систем. Ийм балай сургууль төгссөн амьтад ямар олигтой кино хийхэвдэ, сургуулиа хая, сэтгэлгээгээ тэл. Сүүдрээсээ гар хуучин соц үеийн оросын сургууль төгссөн, вкиг нтр гэсэн, хэдэн эргүүнээдээс зайгаа барь, сэтгэлгээ чинь хэдий чинээ оросжино, улам оркжино. Тэр оросын монгол дох муу хувилбар төгссөн бол арай дээр байж тун магадгүй.   

Яруу найраг, уран зураг, хөгжим Дур тачаал, хүсэл, шунал, шалдан нүцгэн, уруул, даашинз, өгзөг, мээм, гэх мэтээр ханашгүй бөгөөд цуцашгүй, уйгагүй, уйдашгүй.....цор ганц зүйл л та бүгдээс ,,Сэтгэлгээ,,

Крипто ертөнцийн хөдөлгөөн

Он гарсанаас хойш крипто валютын ертөнцөд олон зүйл болж байна.
Сүүлийн сарын хугацаанд биткойгоос илүүтэйгээр бусад алткойн ертөнцөд ихээхэн өөрчлөлт гараад байна.

Етериум үнэ өсөх ёстой байсан тэр голдиролоороо өссөөр 1000 шүргэж явна. Аажим боловч өсөх нь ойлгомжтой.

Монгол банкнаас криптовалютыг мөнгө гэж үзэхгүй аж, тэдний юу гэх нь энэ агуу том Крипто сртөнцийн чимээнд шивнэх төдий ч дуулдсангүй.  Манайх шиг жижиг улс энэ төрлийн шинэ технологийн гараан дээр шахуу ижил түвшинд байгаа нөхцөлд харин ч шаргуй орох хэрэгтэй юм.

Тэнэгүүдэд зориулсан Биткойн хичээл

Биткойн гэгч чухам юу юм бэ, энэ асуултын хариуг олоогүй явсаар байтал 20 мянга гараад явах нээ, тийм асуулт ч тавихгүй яваад байгаа хүмүүс зөндөө байна. Эсвэл зүгээр л Жи тайм билүү сүлжээ ухааны юм төсөөлчихсөн, бүр эсвэл Жи Жи оноо мэтээр ойлгох хүмүүс ч байх талтай. Зарим нь энэ бол Америкчуудын дэлхийг атгандаа оруулах хорон санаа юм гэх. Би өөрөө зүгээр л хөөс ухааны юм бодож, үл тоомсорлон явсан боловч саяханаас л сонирхон судалж эхэллээ.

Зөвхөн Ази кино

Хүний сэтгэлгээ амьдарч буй тухайн орчиноос хамаарах нь зүйн хэрэг. Ази хүмүүсийн сэтгэлгээ барууны хүмүүсийн сэтгэлгээнээс өөр гэдгийг дахин хэлэх юун. Кинонд ч энэ мөн чанар тусгалаа олсон байх юм. 
Америк барууны кинонуудаас Сансарын Одиссей, Иргэн Кейн хоёрыг авч үзхэд, ази гэх үнэр, ази хүнд тохирох хүн чанар, сэтгэл үнэртдэггүй юм. Тэндээс заавал ази маягийн сэтгэлгээг эрж хайх албагүй л дээ.

Шилдэг цагдаагийн кинонууд/Cop movies/

Heat

because she's got a GREAT ASS!!









Cop land

гэмт хэрэгтнүүдээс ч илүү аюултай болсон цагдаа нар

Эрдэнэт, Оюу-Толгой, Уул уурхай, Монгол улс

Оюу Толгой

Нөөц
                     Зэс                             25'368'000 тн     /үнэ тн нь 5700 доллар/
                     Алт                            1'028'000 тн       /унц нь 1250 гэж үзвэл тн нь 44 сая доллар/
                     Молибден                 81'600 тн           / тн нь 15000 доллар/
                     Мөнгө                        6'144'000 тн       / тн нь 589000 доллар/
Тодорхой нөхцөлөөр ашиглах нөөц нь
                     Зэс                              19'644'000 тн
                     Алт                             810'000 тн
                     Молибден                  75'500 тн
                     Мөнгө                         5'905'000 тн

2016 оны Оюу Толгойн борлуулалт
        

Дарангуйллын системд боловсрол олсон миний зам

Боловсролын систем дарангуйлалын системээсээ хэзээ салах вэ. Монголын ерөнхий боловсрол, дээд боловсролын систем тэр аяаараа дарангуйлалын арга барилаар ажилладаг. Социализмын үед бол дарангуйллын арга барилаар ажиллах нь зүйн хэрэг. Ардчилсан нийгэмд шилжээд 27 жил болсоны дараа энэ системийн арга барил амь бөхтэй оршисоор байна. Би өөрөө 1987 онд анх сургуульд орсон. Ямар ч байсан уншиж бичиж сурсан. Гэхдээ миний бичгийн чадвараас хэр сурсан нь харагдах л байх/тааруу/.
1 -р ангид байхад математикийн бодлогоо түрүүлж бодоод багш маань /Догсом/ явж болно, гэхдээ ээжийнхээ ажлыг олохуу гэж асуув. Би олно гэсэн учираас намайг эрт явуулав. Ийнхүү би ганцаараа явж байхдаа нэг л сайхан сэтгэл догдлуулан алхаж билээ.
3-р ангиа төгсөх үед бүх ангиудыг 4 хуваав. Онц суралгатаны Г, сайн суралгатаны В, дунд суралгатны Б, муу суралгатны А бүлэг гэж. Яаж яваад ч юм сайн суралгатны В бүлэгт ороод явчив. Энэ хувиарлалт маш буруу байсан гэдэг нь мэдээж олон зүйл дээр цаашид харагдсаар байх аж. Боловсролын байгууллага гэдэг Муу сурдаг хүүхдийг Онц сургахын төлөөх байгууллага байх ёстой болохоос Муу учир Муу суралгатны ангид байх ёстой гэж хувиарлах ёсгүй юм.  
Нэг өдөр Монгол хэлний хичээл орж байх үед багш маань /Лхам.. хэн билээ харамсалтай нь мартсан байна/ зохион бичлэгийн дүн танилцуулж байна. Та нар маш муу байсан бүгд дунд муу авсан гэх мэт. Тэгсэнээ ганц хүн сайн авсан, энэ хүний үгийн алдаа зэрэг зүйлийг би тооцоогүй зөвхөн бичсэн зүйл нь их таалагдсан учир би сайн тавьсан юм гэв. Тэр нь би болж хувирав, багш миний нэрийг дуудаж бичсэн зүйлийг минь А, Б, В бүлгийн бүх хүүхдүүдийн дунд өгөв.
Баярлах, ичих бас гэмших ч шиг сонин болдог юм билээ. Сэдэв нь Халх голын дайны үед нэгэн баатарлаг цэрэг хэрхэн байлдсан тухай, 32 цагаан шүдээ тас зуун, түүний шүднүүд эх орноо хамгаалсан тухай би бичсэн шиг л санах юм мартагдаж.
Нэг удаа зургийн хичээл дээр нээлттэй хичээл оров. Зургийн багш маань /Давааням/ бидэнд өөрсдийн дуртай сэдэвээрээ зураг зур гэсэн даалгавар өгөв.

Ялагдагсадын цуглуулга

Бяцхан мисс Sunshine гэж кино бол ялагдагсадын цуглуулга болсон хүмүүсийн тухай кино.

Энэ киноны бүх дүрүүд бол ялагдагсад юм. Бүр бяцхан Олив охин хүртэл ялагдагч.

Хэзээч ялагдах дургүй аав хүртэл ялагдагч юм л даа, ялагдалаа хүлээн зөвшөөрөхгүй, аргаа барахдаа мопет унаад менежер дээрээ очиж байгаа юм. Ямар ч хүндлэл, өөрийгөө хүндлэх зүйл үлдэээгүй учир тэр ичиж зоволгүйгээр эцсийн үгийг нь, төгсгөлийг нь сонсохоор очиж буй хэрэг.

Тэдэнд ямар ч итгэл найдвар үгүй болох үед, ялагдалын гашууныг арай мэдэрч эхлээгүй байгаа ялагдагч Олив охины бяцхан тэмцээнд бүх зүйлээ дэнчин тавин замд гарах аж.

Way to the Heart/ Сэтгэлийн зам

90 - ээд оны шилдэг кинонууд

 Миний өссөн, юм хум зах зухаас нь гадарлаж эхэлсэн үе маань 90 ээд он учир тэр үеийн кинонуудад их дуртай. Ойр байдаг юм. 80 аад оны кинонууд их л дээ, 70 аад оны кинонууд ч их. Гэвч яг сэтгэлгээнд маань яв цав таарах нь 90 ээд он учир энэ үеийг л онцлоод байгаа юм. 2000 он гараад ирэхээр кино хэт хөгжөөд, их энгийн байх, бараг л реалити шоу шиг ч байж болно гээд хийгээд ирэхээр,.. уул нь үнэнийг үзүүлэх нь зөв л дөө. Гэхдээ л үзэгч киноны гол дүрийг супербаатар гэдэгт итгэх нь илүү сайхан байсан юм шиг. Яг Матрицийн Сяпир шиг юм болоод байдаг " яагаад, яагаад, яагаад би тэр цэнхэр эмийг нь уусангүй вэ" гэж. 90 ээд онд дөнгөж 10 гаран настай хүүхэд киноныхоо үйл явдалд эргэлзэх тээнгэлзэх зүйлгүйгээр шууд л итгэдэг байж. Энэ үеийн Америк кинонуудад нэг зүйл ажиглагддаг. Тэр нь оптимизм. Тэр үед телевизээр Ленфильм ч юмуу Мосфильм гээл гараад ирвэл, өө гэх жишээний, уйдчихсан байсан үе. Харин 20 Зуун Фокс, Юниверсал гэх мэт гараал ирвэл бөөн баяр. Америк гэж үнэхээр мөрөөдлийн орон байдаг юм байна гэдэгт бүрэн итгэж байсан үе.
Одоо бол хуучны Орос, Монгол кинонуудыг үзэх гоё л байдаг.  Лавша л гэсэн үг.
Гэтэл ерээд оны Холливүүдийн кинонууд тухайн үеийн хүүхдийн сэтгэлгээнд минь, харангатсан цөлд явж буй мэт үед хувинтай ус толгой дээрээс асгах шиг гүн мөр үлдээсэн байх аж.

10 хан кино

Ийм жагсаалт бичих шаардлага байсан ч юмуудаа үгүй ч юмуу, яг одоо миний сэтгэл, бодлоор бол толгойд минь 10 кино орж ирнэ гэхэд эргэлзэж байна. Ямарч байсан өмнө бичиж байсан сонгомол 20 кино гэдэг жагсаалт лав одоогийн миний сонгомол ч гэнүү юу ч гэнэ кинонууд биш юм, шал өөр хүнийх, магадгүй,..

Киног маань үзээд намайг үзэн ядах л байх

Миний хийсэн киног ер нь үзэх хэрэггүй дээ” хэмээн үзэгчдэд хандаж хэлэх найруулагчтай анх удаа л уулзлаа. Тэр бол “Сэтгэлийн зам” нэртэй киноны зохиолыг бичиж, найруулсан Төмөрийн Мөнх-Оргил. Тэрээр “Зохиол маань анх жүжиглэлт ихтэй байсан юм.

Гэсэн ч жилийн дараа эргээд харсан чинь заавал жүжиглэлт оруулах шаардлагагүйгээр хийж болмоор санагдсан. Нэг жилийн дотор хүн их хөгждөг бололтой. Тэгээд л бодит амьдрал дээрх хүмүүсийг тоглуулж зургаа авсан. Кинонд маань зургаа, долоон хүн л оролцож ажилласан. Ингээд ярихаар их ойлгомжгүй байх л даа. Хүмүүс уран бүтээл хийчихээд ирж үзээрэй гэж уриалдаг бол би эсрэгээрээ хэрэв та хүсэхгүй, эргэлзэж байгаа бол миний киног үзэх хэрэггүй шүү гэмээр байна” хэмээн ярив. Ингээд түүнтэй ярилцсанаа хүргэе.

-Таныг уул уурхайн мэргэжилтэй гэж сонссон. Яагаад кино урлагт орох болсон юм бэ?

-1980-1990 оны үед ах нар маань видео кассетын киног Германаас оруулж ирдэг байсан юм. Тэндээс л эхэлж кино үзэх дуртай болсон хэрэг. Тэгж л дэлхийд алдартай уран бүтээлүүдтэй танилцсан. Цөөн хэдэн киногоо давтаж үзсээр байгаад үйл явдал, үг яриаг нь хүртэл цээжилчихсэн. Үзэгчийн хувьд ингэж хөгжсөн. Дараа нь АНУ-д сурахаар явсан. Тэнд дандаа кино үздэг байлаа. Кино театрт билетээ авч орно, хулгайгаар ч орно. Ингэсээр өдөртөө гурав, дөрвөн кино дараалаад үзчихдэг тийм хоббитой байв. Тэгж байхдаа кино хийж үзэх юмсан гэсэн санаа төрсөн. Ингээд Монголдоо ирээд 2010 онд анх “48 цаг” кино наадам зохион байгуулагдахад нь оролцсон.